Bio je to neobičan skup ljudi od kojih je večina zašla u svoje sedamdesete godine koje je čudljivi talas vremena postavio u centar uzavrelih spontano nastalih i pomešanih naraštaja: Sava Trifković,Miroslav Bata Petrović, Petar Aranđelović i Andrija Dimitrijević. Bila je to prilika da se opet gledaju filmovi i da opet kao nekada u Kino klubu Beograd koji ih je kao kino amatere pre više od pedeset godina počeo da okuplja, razgovara o povodima i značenjima o mogućnostima komunikacije sa filmom i filmskom trakom. U Kinoteci su, kaže Sava Trifković, svojevremeno gutali serije i serije najznačajnijih filmova do tada snimnjenih na zapadu i razgovarali ne o pričama koje su tamo gledali nego o postupcima o tome kako je šta urađeno. Mogućnost duboke komunikacije sa filmom i filmskom formom, bio je osnovni interes grupe čiji su članovi posle pokušavali da sve što su u Kinoteci videli, na osoben način, iskažu kroz svoje montažne rezove i autorske filmove. Tako je po svemu sudeći nastao i film EKSTAZA Petra Aranđelovića. Montažni postupak sugeriše saobraćajni udes i kao posledicu svega, polusvesnu devojku koja leži u krevetu, ekstazu doživljava u svojoj svesti, mešaju se tu, piše Aranđelović, prikazujući na stranicama svoje knjige nizove filmskih kadrova prenetih sa originalne filmske trake: delove dokumentarnog filma o filipinskim običajima, obnažene lepotice u kolu na plaži, materijal snimnjen na ulicama Beograda, saobračaj i žene na ulici, materijal iz tonskog filma, kadrovi jednog američkog sinfoniskog orkerstra. Najvažnij u celoj stvari bio je projektor koji je sastavio Aranđelovićev klupski kolega inženjer Ljubomir Kondić. To je bio dvotočni cvaj band projektor u kome su na jednoj traci bili video snimci a na drugoj tonski zapis. Obe trake su se kroz projektor kretale sinhrono, tako je muzika sinfoniskog orkerstra bila sinhrona sa slikom, materijal sa glumicom Brankom Jovanović poslužio je kao dramaturski okvir priče, isto kao što je američki sinfoniski orkerstar ritmički povezao film u celinu. Montaža je, kaže Aranđelović, muzika i estetika filmske umetnosti. Ekstaza je impresionirala svojim ritmom, sinhronitetom, paralelnim radnjama, sadržajem i dizajnom. Tu se radi o strukturi otvorenog dela, kako ga je davno formirao Umberto Eko. U Fi-fenomenu, čulo se na ovom skupu, možda je najdalje otišao Sergej Ezejnštajn sa svojom teorijom Intelekualni film. Međutim jedan od najkreativnijih i najfancinantnih načina upotrebe Fi-fenomena koji su realizovani do danas, videli smo na FEST-u 1971. godine u filmu Stenlija Kjubika ODISEJA 2001, tada su se na velikom ekranu uzastopno smenjivala dva filmska kadra od kojih je onaj prvi, lociran u vremenu praistorije, prikazao rukom divljaka bačenu kost u vasionu, dakle u sam osvit u zoru čovečanstva u vreme koje je proticalo hiljadama godina unazad a već prvi naredni kadar pokazao je snimak kosmičkog broda kako orbitira oko planete Zemlje. Lakomo oko filmskog gledaoca, kako bi se izrazio filmski estetičar, teoretičar Velimir Stojanović, zahvaljujući fi-fenomenu, premostilo je u deliću sekunde, kao u crtanom filmu, stopilo vreme koje deli daleko hipotetičku prošlost od vremena u kome se upravo događala daleka budućnost. Stvar je u tome što je beogradski filmski autor, član Kino kluba Beograd i autor knjige FI-FENOMEN, Petar Aranđelović, još davne 1963. godine smelo eksperimentišući u filmu EKSTAZA, beskonačnim pomeranjem filmskog prostora i filmskog vremena, poleteo ustvari u susret Stendliju Kjubriku i njegovom sada već slavnom filmu ODISEJA 2001 i to čitavih osam godina pre nego što je taj film nastao.
(Tekst emnitovan na Prvom programu Radio Beograda)
Follow
